zondag 9 september 2012

Plaatsengids.nl Nieuwsbrief september 2012

Plaatsengids.nl: gespecialiseerd in topografie, cultuurhistorie en kleinschalig toerisme van alle 6.000 plaatsen en plaatsjes in ons land.

In deze Nieuwsbrief vindt u de volgende onderwerpen:

1) Gemeentelijke herindelingen en grenscorrecties: fusies per 1-1-2013, grenscorrecties gemeenten Nijkerk en Barneveld m.b.t. buurtschappen Appel en Prinsenkamp.

2) Overige actualiteiten: nieuw museum in Monnickendam, reconstructie schans bij buurtschap Draaibrug, verstedelijking, immaterieel erfgoed, Cultuur Monumenten Maand, crowdfunding natuur Gelderland, meest authentieke boer van Nederland, tv-serie en boek over dialecten, Groningen eerste ´ontsnipperde stad´ van Europa.

3) Buurtschapen, voortgang en plaatsnaamborden: ’t Beijersche, Rijkebuurt, Roptazijl. Verdwenen buurtschappen, of toch niet?: Langen en Boschheurne.

4) Topografie: plaatsen met oneenduidige naamgeving of spelling, plaatsnamen uitspraak, meer plaatsnamen op Duitse kentekens.

5) Vraag van de Maand: wie kan ons vertellen hoe het nu echt zit met de vier verlaten van de buurtschap Vierverlaten bij Groningen én met het mysterieuze halte’stempel’ van het toenmalige station?

Veel lees- en kijkplezier gewenst!
Namens de redactie van Plaatsengids.nl,
Frank van den Hoven
hoofdredacteur


1) Gemeentelijke herindelingen en grenscorrecties


Fusies per 1-1-2013

De drie nieuwe fusiegemeenten die per 1-1-2013 gaan ontstaan, zijn recentelijk gefiatteerd door de Eerste Kamer en daarmee definitief geworden. Wie zich nader wil verdiepen in de stukken die hebben geleid tot deze nieuwe gemeenten, kan dit nu per nieuwe gemeente overzichtelijk gegroepeerd vinden onder de desbetreffende links op onze pagina Gemeentelijke herindelingen, kopje 1-1-2013.


Buurtschap Appel binnenkort geheel gemeente Nijkerk

Een deel van de buurtschap Appel (gelegen rond de Appelseweg) valt nu nog onder de gemeente Barneveld, soms met een nogal grillig grensverloop. Dat is niet altijd even praktisch, en daarom gaat dat binnenkort veranderen. Trouwens waarom heet de buurt W hiervan (gelegen rond de Peerweg) eigenlijk niet Peer? En: in Appel zijn recentelijk restanten van een ringburgwal gevonden, wat voor die streek zeldzaam is. Vergeet ook niet het Appels Volkslied te beluisteren! Over dit alles vindt u meer op onze homepage van Appel.


2) Overige actualiteiten


Nieuw museum in Monnickendam

Waterlandsmuseum De Speeltoren is in 2012 van start gegaan. Het museum geeft een gevarieerd beeld van de cultuur en natuur van de gemeente Waterland en haar kernen Monnickendam, Broek in Waterland, Zuiderwoude, Ilpendam, Katwoude en Overleek.


‘Nieuwe’ schans aangelegd in Draaibrug

In de buurtschap Draaibrug bij het Zeeuws-Vlaamse Aardenburg wordt momenteel de laatste hand gelegd aan de aanleg van de Bordeelschans, een schans uit de 16e eeuw die ooit is verdwenen en die men nu dus weer opnieuw gaat construeren. Zie onze homepage van Draaibrug, kopje Bezienswaardigheden.


80/20-regel gaat ook op voor stad/platteland en hun inwoners

Wat wij reeds vermoedden, wordt bewaarheid in een recente statistiek van Unicef; ca. 80 procent (83 om precies te zijn, de komende decennia doorgroeiend naar 92!) van de Nederlanders woont in stedelijk gebied, dus in de zeg 20 procent (oftewel ca. 1.000) grootste plaatsen van ons land. De overige ca. 20 procent van de inwoners woont dus in de 80 procent (oftewel ca. 5.000) kleinste plaatsen van ons land. Zie de kaart op de site van UInicef.

Begrijpelijk is daarom ook, omdát veruit de meeste mensen in stedelijk gebied wonen, dat het buitengebied met haar 5.000 kleinere dorpen en buurtschappen relatief onbekend en daarmee onbemind is. En dat is nu net de reden waarom Plaatsengids.nl vooral die 5.000 kleinste plaatsen tekstueel en visueel in kaart brengt. In de hoop en veronderstelling dat het omgekeerde van de stelling ‘onbekend maakt onbemind’ ook opgaat. Ga eens van de ‘grote weg’ af en ontdek hoe mooi uw eigen land is!

Immaterieel erfgoed

Naast het materiële cultureel erfgoed (monumentale objecten en landschappen) kennen we ook immaterieel erfgoed (tradities en rituelen). Sinds september 2012 is Nederland aangesloten bij het Unesco Verdrag ter Bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed. Op deze manier willen de aangesloten landen de culturele diversiteit in de wereld behouden. Door het ondertekenen van het Unesco-verdrag verplicht Nederland zich onder meer om een Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed te maken. Personen en instanties kunnen zich aanmelden, als ze tradities in stand willen houden. De coördinatie ligt bij het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE). Voor nadere informatie zie de link en de pagina Volkscultuur en immaterieel erfgoed in onze Woordenlijst.

Natuurmonumenten is gevestigd op Schaep en Burgh, een van de 's-Gravelandse Buitenplaatsen

Cultuur Monumenten Maand

Natuurmonumenten beheert zo’n 3.200 cultuurhistorische bouwwerken, waarvan 550 een monumentale status bezitten. Om deze gebouwen duurzaam te behouden, zijn ze vaak gesloten voor het publiek. In mei en september maakt Natuurmonumenten een uitzondering. Natuurmonumenten sluit zich met de openstelling van een deel van haar buitenplaatsen aan bij het Jaar van de Historische Buitenplaats, dat dit jaar plaatsvindt. In de hele maand september worden de deuren geopend. Er worden allerlei activiteiten georganiseerd in en rondom bijzondere monumenten. Zie verder de pagina's Nederlanders trots op cultuurhistorisch erfgoed en Cutuur Monumenten Maand op de site van Natuurmonumenten.


Gelderland: Financiering natuurprojecten met crowdfunding

De provincie Gelderland is een experiment gestart met het zogenoemde crowdfunding. De provincie wil via internet donateurs vinden voor een aantal natuurprojecten van onder andere Natuurmonumenten en amfibieënorganisatie Ravon. Crowdfunding is al bekend en succesvol in de kunst- en cultuursector. Voor natuurfinanciering is het middel nog onbekend. Via de website van de provincie zijn alle betrokken projecten te zien. Met een druk op de knop kunnen bezoekers aangeven dat ze een zelfgekozen bedrag in een project willen steken.

Natuurmonumenten wil een picknick- en vlinderwei realiseren en Ravon kikkerpoelen. Nieuwe natuurinitiatieven zijn verder het adopteren van een stukje natuur en het organiseren van sport in de natuur ofwel safari-joggen. Vanaf 2014 zijn de provincies verantwoordelijk voor natuur en het beheer daarvan. Gelderland wil daar als grootste en groenste provincie jaarlijks ruim 100 miljoen euro in investeren, maar vreest dat dat bedrag nog niet genoeg is om een gezond ecosysteem in stand te houden, en gaat daarom aanvullend met crowdfunding werken. Zie verder het bericht over natuur-crowdfunding op de site van de provincie Gelderland.

Kikkers kunnen profiteren van Crowdfunding

Meest authentieke boer van Nederland

Boer Piet Luyendijk uit Vierpolders is door tijdschrift Landleven tot meest authentieke boer van Nederland verkozen. Een beetje arbitrair lijkt ons; er zijn immers nog veel meer authentieke boeren in ons land. Hoe dan ook, RTV Rijnmond heeft naar aanleiding hiervan wél interessante reportages over de man gemaakt. Zie de link.


Tv-serie en boek over dialecten

Onlangs is een tv-serie gestart over de situatie van de dialecten en streektalen in ons land. Tegelijkertijd is er een boek over dit onderwerp verschenen. "Dat is andere taal!" Elke maandag van 3 september t/m 22 oktober 2012, 19:25 uur, Nederland 2. Boek en cd: Rien van den Berg en Marc van Oostendorp: Dat is andere taal! Unieboek / Het Spectrum.


Groningen eerste ‘ontsnipperde stad´ van Europa

Groningen mag zich de eerste ontsnipperde stad van Europa noemen. In geen andere stad zijn de barrières voor de natuur met faunatunnels, uitklimplaatsen en wildviaducten zo goed weggenomen als in Groningen.


3) Buurtschappen


Stand van zaken homepages

De redactie van Plaatsengids.nl werkt voortdurend aan het vervaardigen van homepages voor de buurtschappen waar wij tot heden nog geen homepage van hebben. Op dit moment zjin alle buurtschappen van de provincies Groningen, Gelderland en Zeeland ingevoerd. Over enkele maanden beogen wij hiermee landelijk compleet te zijn, en daarmee - als enige op het internet - informatieve homepages te hebben van alle ca. 6.000 nog bestaande plaatsen in ons land.

Nieuwe plaatsnaamborden

’t Beijersche

’t Beijersche is de eerste buurtschap in de gemeente Vlist die is voorzien van plaatsnaamborden (met dank aan Gerda en Leen Louwerse voor de foto). Nu de andere 11 nog. Overigens heeft ’t Beijersche nu 3 verschillende spellingen... Zie verder het kopje Naam op onze homepage van ’t Beijersche.

´t Beijersche, buurtschap in de gemeente Vlist, heeft sinds kort fraaie plaatsnaamborden. Alleen is daarmee een 3e spelling geìntroduceerd, naast de spelling Het Beijersche in de atlassen en Beijersche op de bushalteborden ter plekke. Weer een kandidaat dus voor het spelletje ´Wie van de Drie?´



Rijkebuurt

De buurtschap Rijkebuurt in de gemeente Borsele heeft vermoedelijk ook pas sinds kort plaatsnaamborden, waarvan eentje aan een kunstzinnige paal. In deze gemeente ontberen nu alleen de buurtschappen Graszode en Knaphof nog plaatsnaamborden. Van de buurtschap Knaphof is ons overigens nog geen naamsverklaring bekend. Als u daar meer van weet, houden wij ons aanbevolen.


Roptazijl

Tot voor kort verkeerden wij in de veronderstelling dat de buurtschap Roptazijl geen plaatsnaamborden heeft. Er blijkt er nu toch één te staan (het bord was door bosjes deels aan het zicht onttrokken). Zie de afbeelding op onze homepage van Roptazijl. Het bord staat in het deel van Roptazijl dat in de gemeente Harlingen ligt. De gemeente Franekeradeel wil helaas geen borden plaatsen in haar deel, zo kreeg de lokale heemkundekring op haar verzoek te horen (de gemeente wil dat aan de t.z.t. te ontstane fusiegemeente overlaten), zodat je aan die kant niet ziet wanneer je de buurtschap betreedt en weer verlaat.

Verdwenen buurtschappen, of toch niet?: Langen en Boschheurne

Tijdens onze research naar de plaatsen in ons land zijn wij weer op een nieuwe categorie ´bijzondere gevallen´ gestuit, namelijk buurtschappen waarvan de naam kennelijk buiten gebruik is geraakt, maar waarvan de bebouwing en het landschap nog gewoon intact zijn. Er is dus geen duidelijke reden aanwijsbaar voor het verdwijnen van de plaatsnaam (anders dan bij bijvoorbeeld buurtschappen die worden afgebroken voor de aanleg van infrastructuur, of die door een dorp of stad worden ´opgeslokt´). Toch blijken die namen in de praktijk in de regio nog wel te leven.

Voorbeelden in deze categorie zijn de buurtschappen Langen en Boschheurne, beide in voorheen gemeente Laren Gelderland, tegenwoordig gemeente Lochem. Met dank aan Ad de Goede voor het ons attenderen op het bestaan van deze buurtschappen (deze plaatsnamen komen namelijk niet meer voor in recente atlassen, vandaar dat wij ze tot heden ´over het hoofd hadden gezien´) en voor de afbeeldingen van Langen. Een ander voorbeeld in deze categorie, dat wij reeds eerder hebben uitgewerkt, is de buurtschap Worth-Rheden tussen Velp en Rheden. Al met al aanleiding voor het opnemen van deze nieuwe categorie in onze Woordenlijst.
Kent u nog meer verdwenen buurtschapsnamen, waarvan de bebouwing (en wat ons betreft dus ook de buurtschap) nog gewoon bestaat? Wij vernemen het graag!

Langen was (en is wellicht nog steeds) een buurtschap, vanouds vallend onder het Gelderse Laren. De plaatsnaam is kennelijk buiten gebruik geraakt, maar de plaats (dat wil zeggen de bebouwing) bestaat nog wel degelijk.



4) Topografie

Plaatsnamen: naamgeving en spelling

In de rubriek Woordenlijst hebben wij onder meer een aantal overzichten opgenomen met topografische bijzonderheden van uiteenlopende aard. Onlangs hebben wij er weer een overzicht aan toegevoegd, en wel Plaatsnamen met oneenduidige spelling of naamgeving. Het valt ons namelijk op dat veel kleine dorpen en buurtschappen op verschillende wijzen worden gespeld (bijvoorbeeld op plaatsnaamborden, richtingwijzers, websites en in atlassen, boeken en namen van lokale instanties).

Dat komt 1) omdat wij geen landelijk instituut hebben die vaststelt wat onze plaatsnamen zijn en hoe ze gespeld moeten worden en 2) omdat de namen van kleine dorpen en buurtschappen en daarmee hun spelling, in tegenstelling tot die van de grotere dorpen en steden, vaak ook niet zijn vastgesteld voor het in 1978 ingevoerde postcodeboek en de in 2009 ingevoerde BAG. Waardoor men deels noodgedwongen lokaal maar wat aanrommelt... Het leek ons zinnig hier een overzicht van te maken. En natuurlijk hopen wij dat de lijst een `Wie de schoen past...´-effect gaat krijgen.


Nieuwerbrug aan den Rijn?
Dat landelijk gezien oneenduidig met naamgevingen en spelling wordt omgegaan (omdat daar geen landelijk coördinerend instituut voor is zoals in andere landen) is nog tot daar aan toe, maar ook binnen gemeenten en plaatsen constateren wij vele oneenduidigheden. En wij zouden er toch op zijn minst voor willen pleiten om één plaats ook, op welke manier dan ook, consequent te benoemen en te spellen.

Zo zien wij de ratio niet van het feit dat de gemeente Bodegraven-Reeuwijk recent de naam van het dorp Nieuwerbrug formeel heeft veranderd in Nieuwerbrug aan den Rijn. Volgens de gemeente zou dat de meest gangbare naam zijn, maar de enige instantie die die naam gebruikt is de gemeente zelf, en dan alleen nog in het recent op hun verzoek gewijzigde postcodeboek. Op de plaatsnaamborden en op de gemeentesite staat nog steeds Nieuwerbrug... Volgens ons is dit dus een geval van wat je 'topografische dwaling' zou kunnen noemen.

Plaatsnaam niet in Plaatsenregister? Gebruik dan de zoekfunctie!

Als u een plaatsnaam (die u bijvoorbeeld op een stempel, ansichtkaart of archiefstuk of in een adressering tegenkomt) niet in ons Plaatsenregister kunt vinden, gebruik dan de zoekfunctie. Op die manier vindt u oude spellingen en naamgevingen van plaatsen vaak wel terug.

Zoekt u bijvoorbeeld naar de plaats Briels(ch) Nieuwland, dan komt u er via de zoekfunctie achter dat dat dorp tegenwoordig Vierpolders heet (met dank aan René Hillesum Filatelie voor het melden van de oude benaming en voor de afbeelding). Of zoekt u naar de dorpen Akkerwoude, Dantumawoude of Murmerwoude, dan meldt de zoekfunctie u dat die inmiddels (én wanneer en waarom!) zijn ‘gefuseerd’ tot het dorp Damwâld, dat tot voor kort nog Damwoude heette. Je moet het maar weten...

Stel u heeft een stempel, adressering, ansichtkaart of archiefstuk van bijv. een voorouder, waarop de plaatsnaam Briels(ch) Nieuwland voorkomt. In de atlassen is het niet meer te vinden, omdat de plaatsnáám inderdaad niet meer bestaat. Het dórp bestaat echter nog steeds, zij het onder een geheel andere naam. Middels de zoekfunctie van Plaatsengids.nl vindt u direct hoe dit dorp tegenwoordig heet.




Plaatsnamen uitspraak

In de rubriek ‘Plaatsnamen uitspraak’ vermelden wij plaatsnamen waarvan de uitspraak voor iemand van buiten de streek in kwestie niet voor de hand ligt. Zo is het bijvoorbeeld Heilóó en niet Héiloo. Kan iemand ons vertellen of het wellicht ook Heinó is en niet Héino? En kent u nog meer plaatsen die in deze lijst thuishoren?

Voorstel: meer plaatsnamen te kiezen op Duitse kentekens

Met dank aan Ronald Kranenburg voor het melden van dit nieuwsbericht. De Duitse minister Ramsauer wil meer plaatsnamen mogelijk maken in de kentekens. Zie naast het artikel zelf ook de vele reacties op het artikel. Velen vragen zich af of er niets belangrijkers is om je druk over te maken. Maar dat zijn natuurlijk vooral de ca. 80 procent stedelingen die er niet door getroffen worden. Vooral inwoners van de voormalige DDR reageren er dat het wel degelijk een punt is, dat door fusies veel plaatsnamen uit de kentekens zijn verdwenen en dat zij daar niet blij mee zijn.

In principe schrijven wij alleen over Nederlandse plaatsen. Dit artikel hebben wij toch opgenomen vanwege de duidelijke parallel met vele kleinere Nederlandse dorpen en buurtschappen, die hun identiteit ook verwaarloosd zien omdat hun plaatsnaam niet altijd (meer) voorkomt in adresbestanden, in atlassen, op plaatsnaamborden en richtingwijzers en dergelijke.



5) Vraag van de Maand


Hoe zit het met de vier verlaten en het haltestempel van Vierverlaten?

Bij de buurtschap Vierverlaten, bij Hoogkerk, gemeente Groningen, spelen twee bijzonderheden, waar wij het antwoord nog niet op hebben gevonden. Wellicht kunt u ons helpen?

1) De ene bron stelt dat de plaatsnaam te maken heeft met de vier verlaten (schutsluizen) die hier ooit waren. Een andere bron stelt dat er slechts sprake was van één sluis. Beide betogen klinken aannemelijk maar kunnen natuurlijk niet beide tegelijkertijd waar zijn. Wie weet hoe het echt zat met deze sluis of sluizen?

2) In Vierverlaten was een halte aan de spoorlijn Harlingen-Nieuweschans. Als men eind 19e eeuw tot begin 20e eeuw een poststuk in een trein ‘op de bus’ deed, moest een beambte in die plaats er een ‘haltestempel’ op plaatsen (= plaatsnaam in kader). Volgens literatuur (Korteweg) zou ook Vierverlaten zo´n haltestempel uitgereikt hebben gekregen, maar het is tot heden voor zover ons bekend nog nooit op een poststuk aangetroffen. Weet iemand of Vierverlaten wel of niet een haltestempel heeft gehad? Gezien het geschreven haltestempel (zie afbeelding) vermoeden wij van niet (met dank aan René Hillesum Filatelie voor de afbeelding van het zeldzame poststuk uit 1884 met halte’stempel’ Vierverlaten). Voor nadere toelichting zie onze homepage van Vierverlaten.

Vierverlaten, buurtschap bij Hoogkerk gemeente Groningen. Heeft die buurtschap nu wel of niet vier verlaten gehad en hoe zat het met dat haltestempel? Wellicht weet u er meer over te vertellen?



Heeft u zelf een vraag over een aspect van een bepaalde plaats waar u niet uitkomt? Dan kunt u dat sturen aan de redactie van Plaatsengids.nl. Wellicht is uw vraag dan de volgende keer de Vraag van de Maand. Het kan ook een zoekplaatje zijn van een afbeelding die u niet kunt ‘thuisbrengen’.


@ @ @ @ @

Adverteren op Plaatsengids.nl

Plaatsengids.nl heeft aantrekkelijke mogelijkheden voor toeristische en recreatieve instanties die hun aanbod bij onze bezoekers onder de aandacht willen brengen. Maar ook als u uw huis of vakantiehuis te koop of te huur heeft, kunt u dat bij uw plaats(pagina) op Plaatsengids.nl bij een breed publiek kenbaar maken. Voor de mogelijkheden zie de pagina ´Adverteren´.


>>> Volg ons op Twitter / op Facebook / op Linkedin. Vond u deze Nieuwsbrief interessant en bent u nog geen abonnee? Abonneer u dan nu gratis en geheel vrijblijvend op de maandelijkse Nieuwsbrief van Plaatsengids.nl. <<<


Plaatsengids.nl: alles over Nederland op één site!

Geen opmerkingen:

Een reactie posten