dinsdag 5 april 2011

Plaatsengids.nl Nieuwsbrief april 2011

Nieuwsbrief Plaatsengids.nl: over topografie, cultuurhistorie, ruimtelijke ordening, natuur en milieu en toerisme en recreatie in Nederland

(let op: als u een link aanklikt opent hij die pagina in dit geopende venster. Keer daarom na lezing terug naar deze Nieuwsbrief met het Vorige-pijltje linksbovenaan uw browser en klik het scherm niet dicht met het kruisje rechtsbovenaan, anders bent u de Nieuwsbrief kwijt)

Wij bouwen gestaag voort aan de site Plaatsengids.nl. Enkele bijzonderheden van de afgelopen tijd:

Buurtschappen
Op de site staan inmiddels al meer dan 1.000 buurtschappen met een eigen homepage. Tot voor kort stonden die 'verstopt' onder de stad of het dorp waaronder zij vallen en waren zij niet in het Plaatsenregister te zien. Dat was niet echt handig. Het was een aardige klus om alles om te 'bouwen', maar vanaf heden vindt u alle plaatsen die op de site staan, tot op buurtschapniveau, in het Plaatsenregister (via het alfabet, of via de provincies op de kaart op de homepage). De buurtschappen die u daar nog niet ziet staan, staan dus ook nog niet op de site. De resterende ca. 2.000 buurtschappen voeren wij in de loop van 2011 allemaal nog in. Dus wat dat betreft nog heel even geduld a.u.b. Mocht u meer willen weten over een buurtschap die nog niet op onze site staat, dan kunt u evt. een verzoek indienen of wij die met voorrang willen behandelen.

Nieuwe homepages van kleine dorpen en buurtschappen
De afgelopen tijd hebben wij weer vele tientallen homepages toegevoegd van kleine relatief onbekende dorpjes en buurtschapjes met een rijke geschiedenis, of bijzondere recente ontwikkelingen toegevoegd. Enkele voorbeelden (in alle gevallen geldt dat u op de homepages in kwestie meer informatie vindt over de genoemde bijzonderheden):

Bartlehiem krimpt niet maar groeit!
Veel plattelandsdorpen en -buurtschappen hebben last van 'krimp' (= een dalend bevolkingsaantal). De Friese buurtschap Bartlehiem, beroemd als strategisch punt in de Elfstedentocht (voor meer info zie de link), is echter onlangs fors gegroeid. Relatief althans. De buurtschap van ca. 70 inwoners heeft er namelijk door de recente verbouwing van de voormalige zuivelfabriek tot woonzorgcentrum, in één klap 16 inwoners bij gekregen.

De Beek: klein buurtschapje met enorme kerk
Het kleine buurtschapje De Beek, gemeente Ermelo herbergt een kerk met maar liefst 1.100 zitplaatsen. Dat lijkt wat buitenproportioneel. Op de homepage van De Beek leest u hoe die vork in de steel zit.

De Beek, Ermelo. Kerk


Berghuizen OV en GL
Er zijn 2 buurtschappen in ons land met de naam Berghuizen, beide met een bijzondere geschiedenis. Berghuizen bij Oldenzaal viel vanouds onder Losser, lag helemaal om Oldenzaal heen en is sinds een grenscorrectie in 1954 geleidelijk door Oldenzaal opgeslokt. Berghuizen gemeente Heerde is bekend vanwege de Berghuizer Papierfabriek, die een grote werkgever was in de regio maar die sinds kort is gesloten.

Bokhörn?
Zo af en toe duiken er toch nog 'nieuwe' buurtschappen op, dat wil zeggen buurtschappen die in geen enkele atlas of plaatsenlijst worden genoemd en waar wij ook nog nooit van gehoord hadden. Zo zijn wij door plaatsnaambordenfotograaf Harry Fluks geattendeerd op het bestaan van de idyllische buurtschap Bokhörn, gemeente Slochteren.

Bonnermond: mysterie eindelijk ontsluierd
Dankzij een inwoner van Stadskanaal die het een en ander voor ons heeft uitgezocht, weten wij nu eindelijk waar begin 20e eeuw het postkantoortje van Bonnermond heeft gestaan en waar dat plaatsje uberhaupt lag. Bonnermond was een buurtschapje op de grens van Groningen en Drenthe. De naam komt tegenwoordig niet meer voor in atlassen en dergelijke, maar het buurtje als zodanig is er nog wel. Wonderlijk is dat de meeste plaatsen op -mond in die regio nog gewoon bestaan (u weet wel: 1e en 2e Exloërmond, Gasselternijveenschemond e.d.) maar dat de naam Bonnermond dus is verdwenen.

Borgweg: welke borg?
De deskundigen op het gebied van naamsverklaringen zijn het vaak wel met elkaar eens. Soms zijn er meer verklaringen mogelijk en dan vermeldt men dat ook. Het komt echter ook voor dat wij twee stellige verklaringen vinden die elkaar tegenspreken. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de buurtschap Borgweg in de gemeenten Slochteren en Hoogezand-Sappemeer, waar sprake is van twee verschillende borgen waar de buurtschap naar genoemd zou zijn. Wellicht komen we er ooit nog eens achter welke van de twee borgen de Enige Ware is.

Brantgum: meester steelt koper en moet brommen
Tegenwoordig demonstreren de leraren voor salarisverhoging, maar in verhouding tot vroeger hebben ze het zo slecht nog niet. De meester van de school in Brantgum werd zó slecht betaald dat hij in 1856 om aan geld te komen lood van de kerktoren stal en voor straf een jaar de bak in moest…

Ceresdorp, voormalig fabrieksdorp
Ceresdorp is een heel bijzonder wijkje? dorpje? buurtschapje? dat deels in Stadskanaal ligt en deels in Musselkanaal.

Deelen: heel bijzonder vliegveld
Het buurtschapje Deelen op de Veluwe heeft een uniek rijksmonumentaal vliegveldcomplex uit de Tweede Wereldoorlog, waarbij bijvoorbeeld bunkers werden vermomd als boerderijen.

Eerde OV: beroemd maar ter plekke niet te vinden
De buurtschap Eerde bij Ommen heeft als een van de weinige buurtschappen in de gem. Ommen geen eigen postcode en woonplaats en ligt dus voor de postadressen ‘in’ Ommen, terwijl het nota bene een van de bekendste buurtschappen is en toeristisch zeer aantrekkelijk vanwege het landgoed, kasteel en conferentieoord Eerde, dat jaarlijks veel bezoekers trekt. Er kan niet eens een plaatsbaambordje af…

Egelshoek
Hoeveel Hilversummers zullen weten dat ze het bijzondere buurtschapje Egelshoek in hun eigen gemeente ‘om de hoek’ hebben liggen? Tja dat krijg je ook als er geen plaatsnaambordje staat dat mensen erop attendeert dat ze in Egelshoek zijn aanbeland...

Hilversum Egelshoek op de grens van Noord Holland en Utrecht, zie de grenspaal naast de melkbus


Frankhuis
De buurtschap Frankhuis houdt moedig stand tegen de oprukkende nieuwbouw van het Zwolse stadsdeel Stadshagen. Hoe lang nog?

Exel?
Met Exel doelen we niet op het bekende rekenprogramma, maar op een piepklein idyllisch dorpje met een enorm buitengebied in de gemeente Lochem. In het postcodeboek komt de plaats helaas niet voor: voor de post ligt het grotendeels 'in' Laren, deels 'in' Lochem.

Kijfhoek komt inderdaad van...
Kijfhoek is bekend van het rangeerterrein, het grootste van Nederland, maar het is ook een piepklein dorpje, nog niet opgeslokt door Zwijndrecht, zoals dat bij Groote Lindt wel is gebeurd.

Klarebeek?
Ook de buurtschap Klarebeek bij Ouddorp komt in geen enkele atlas of plaatsenlijst meer voor. Toch stond er tot voor kort nog een plaatsnaambordje.

Kruisweg ZH heeft het zwaar
Het buurtschapje Kruisweg bij Bleiswijk heeft het zwaar te verduren. Eerst de A12 voor de deur, recent een nieuw bedrijventerrein in de achtertuin, en nu dreigt een nieuwe parallelweg langs de A12 de buurtschap nog verder te versnipperen.

Mallem is weer een marke!
De buurtschap Mallem bij Eibergen is onlangs weer een 'marke' geworden.

Noordbarge en Zuidbarge geen dorpen? Echt wel!
Noordbarge wordt door de gemeente Emmen als wijk beschouwd. De inwoners vinden Noordbarge echter nog steeds een dorp, zelfs het oudste dorp van Drenthe!
Ook buur Zuidbarge is nog steeds een dorp, zo vinden de inwoners, dat in 2012 haar 650-jarig bestaan gaat vieren.

Orthen belangrijker dan 's-Hertogenbosch?
Orthen is nu een wijk in 's-Hertogenbosch, maar is ouder dan de stad en lange tijd belangrijker geweest dan de stad 's-Hertogenbosch.

Ter Heijde dreigt voor de 7e keer - tijdelijk - te verdwijnen!
Het dorpje Ter Heijde bij Den Haag is in de loop der tijd al 6 keer verdwenen en weer opgebouwd, en dat gaat waarschijnlijk binnenkort voor de 7e keer gebeuren! De woningbouwvereniging vindt de woningen namelijk te verouderd en wil het hele dorp platgooien en opnieuw opbouwen. Niet iedereen is het daar mee eens. Anderen willen liever de bestaande bouw renoveren. Op dit moment is de sloop van delen van het dorp al begonnen, later dit jaar beoogt de eerste nieuwbouw te verrijzen.

Westerdiepsterdallen kleinste plaats van Nederland?
De buurtschap Westerdiepsterdallen bij Veendam heeft in het Guinness Book of Records gestaan als kleinste plaats van Nederland omdat het gedurende zekere tijd slechts 1 inwoner heeft gehad. Maar er zijn meer 'kleinste plaatsen van Nederland'.

Gemeentelijke herindelingen

Molenwaard
Dat de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland per 2013 gaan fuseren was al langer bekend. De voorlopige werknaam was Kinderdijk, beroemd vanwege de vele molens en Werelderfgoed. Maar onlangs is besloten dat de nieuwe gemeentenaam Molenwaard wordt.

Gemeente Millingen aan den Rijn wil zich opheffen
De gemeente Millingen aan den Rijn heeft in maart 2011 bekend gemaakt dat ze zichzelf wil opheffen, omdat ze hun financiële problemen niet zelf kunnen oplossen. Fusie met Groesbeek en Ubbergen ligt voor de hand, maar die willen vooralsnog niet, juist vanwege die financiële problemen van de buurgemeente. Toch zal er weinig anders op zitten, omdat Millingen alleen aan deze gemeenten grenst en een gemeente van slechts 5.000 inwoners sowieso te klein is om zelfstandig te kunnen blijven. We zijn benieuwd hoe dit verder gaat.

Súdwest Fryslân definitieve naam
In het zuidwesten van de provincie Fryslân is per 1-1-2011 uit een megafusie van 5 gemeenten een nieuwe gemeente ontstaan: Súdwest Fryslân. Een gemeente met liefst 114 plaatsen!, als je tenminste alle mini-buurtschapjes ook meetelt. De gemeenteraad moest nog een definitieve naam kiezen. Alternatieve namen waren bijvoorbeeld Súdwestergo, of Sneek als grootste plaats in de gemeente in de naam verwerken. Gelukkig heeft de gemeenteraad onlangs voor Súdwest Fryslân gekozen als definitieve naam. Stel je voor dat de inmiddels honderden zo niet duizenden links op het internet met deze naam erin, weer aangepast zouden moeten worden...



Plaatsnaamborden

Plaatsnaamborden Bolsward te klein
De nieuwe gemeente Súdwest Fryslân is volop haar plaatsnaamborden aan het bestickeren met de nieuwe gemeentenaam. Alleen bij Bolsward lukt dat niet omdat er geen plekje vrij is op die borden. Zodra de nieuwe gemeentenaam definitief is (en dat is dus onlangs besloten), zullen de Bolsward-borden worden vervangen. Dit is trouwens een foutieve constatering in het artikel: "De borden zijn vanwege de korte naam Bolsward te klein om er tijdelijk de nieuwe gemeentenaam op aan te brengen." Dat klopt niet. De reden is dat er ónder de plaatsnamen geen ruimte is voor de nieuwe gemeentenaam. Dat heeft volgens ons boerenverstand niets met de léngte van de plaatsnaam te maken. De zin suggereert dat als de plaatsnaam langer geweest zou zijn, er wél ruimte geweest zou zijn voor de gemeentenaam. Vreemde logica van die journalist...

Spellingskwesties

Gemeenten maken soms een potje van de spellingen van plaatsnamen op hun (officiële) plaatsnaamborden en/of straatnaamborden. Ze luiden soms anders dan de eveneens door de gemeenten officieel vastgestelde spellingen in het postcodeboek en in de gemeentelijke Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG), die in 2009 in werking is getreden, of het plaatsnaambord verschilt van het straatnaambord. Hieronder enkele voorbeelden.

Lutjelollum
Is het Lutjelollum of Lutje Lollum? Wie het weet mag het zeggen. Zie de foto op de homepage.

Turkeye
Is het logisch dat de buurtschap Turkeye aan de Turkeijeweg ligt? Je zou toch verwachten dat men voor plaats- én straatnaam eenduidig voor y of ij kiest...

Windraak en Daniken
De gemeente Schinnen laat de 3 panden van de buurtschap Windraak die onder hun gemeente vallen, liggen aan de weg Wintraak, met een t dus. De ratio daarvan ontgaat ons.
Onlangs hebben ze de spelling van hun deel van de buurtschap Daniken (die ook deels onder Sittard-Geleen valt) wél veranderd in de correcte spelling. Tot voor kort noemden zij het Daneken...

Postcodes en postale woonplaatsen

Postcodeconvenant
Het Ministerie van I&M heeft per 1-2-2012 het postcodeconvenant met TNT Post opgezegd. Er wordt nog gesproken met TNT over alle consequenties die betrekking hebben op het opzeggen van het convenant. In ieder geval betekent het dat vanaf dan iedereen de postcodes voor elk doel mag gebruiken. Volgens het Ministerie van I&M is TNT geen “intellectueel eigenaar” van postcodes. Het betekent niet dat gemeenten nu zelf postcodes gaan toekennen. Dat blijft een taak van TNT Post, natuurlijk ook omdat dat landelijk goed moet worden afgestemd en eenduidig moet blijven. Het betekent dus geen 'verlichting' voor de ca. 200 dorpen in ons land die in de praktijk wel een 'woonplaats' zijn maar geen eigen postcode en woonplaats hebben in het postcodeboek. Zij hebben destijds in de jaren zeventig, bij het ontstaan van de huidige postcodesystematiek, geen postcode met bijbehorende woonplaatsnaam gekregen en hun plaats bestaat in de postadressen dus niet. Zij zullen daar dus vooralsnog mee moeten blijven leven.

'Nieuwe' woonplaatsen (voor postcodeboek en BAG)
Veel van de hiervoor bedoelde dorpen strijden soms al jaren voor een eigen postcode en woonplaatsnaam in de postadressen. Vaak krijgt men dit er niet door omdat er nogal wat kosten mee zijn gemoeid. Soms lukt het wél. Zo ontdekten wij onlangs dat het dorpje Klazienaveen-Noord sinds kort een eigen postcode (7889) met woonplaatsnaam heeft gekregen en die inwoners dus niet meer voor de postadressen moeten doen of ze ‘in’ Klazienaveen wonen, ze wonen nu ook postaal gewoon in hun eigen dorp(je): Klazienaveen-Noord. Ook het Twentse dorpje Geerdijk is sinds kort een formele woonplaats in de zin van het postcodeboek, en hoeven dus niet meer in hun postadres te schrijven dat ze 'in' Vroomshoop zouden wonen.

Literatuur

Topografische atlassen nu voor een prikje!
- De zeer gedetailleerde recente Topografische atlassen per provincie, schaal 1:25.000, zijn nu in de opruiming. Van 29,95 voor slechts 9,90. De meeste delen zijn nog verkrijgbaar dus sla uw slag als u altijd al een goede atlas van uw provincie had willen hebben maar het er nooit van gekomen is. Bestel hier online de atlas van uw provincie voor slechts 9,90!

Monumentale serie monumentenboeken nu in de opruiming!
- Ook de serie Monumenten in Nederland, een deel per provincie, is in de opruiming. Nu van 49,90 voor 24,95. Dikke pillen met alle belangrijke monumenten per proivncie op wetenschappelijk verantwoorde wijze beschreven door de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Bestel hier online het monumentenboek van uw provincie voor slechts 24,95!

Overig nieuws

Nieuwe canon van Voorne-Putten en Rozenburg
Een canon is de geschiedenis van een plaats of streek in enkele tientallen, doorgaans rond de 40/50, 'vensters', de belangrijkste onderwerpen uit de geschiedenis van die plaats of streek. De afgelopen jaren zijn al rond de 100 lokale en regionale canons verschenen. Een recent verschenen canon is die van Voorne-Putten en Rozenburg.

Kraamenclave Terschelling in Leeuwarden?
Terschelling overweegt de annexatie van een ‘kraamenclave’ in een ziekenhuis in Leeuwarden, zodat kinderen van Terschelling weer op Terschelling geboren kunnen worden.

Kerk te koop
Altijd al in een kerk willen wonen? Grijp dan nu uw kans: de Gereformeerde kerk van Tienhoven (UT) is te koop (zie bij Bezienswaardigheden).



Megastallen
Staatssecretaris Henk Bleker (Landbouw) zal gemeenten en provincies vragen voorlopig niet mee te werken aan nieuwe aanvragen voor "veeflats". Bleker komt zo tegemoet aan de wens van een meerderheid van de Tweede Kamer die geen nieuwe megastallen wil, zolang daar nog onderzoek naar wordt gedaan en de maatschappelijke discussie erover nog woedt. Zie over wat er zoal in het land speelt op dit gebied bijvoorbeeld bij Fortwijk, Halle-Heide en Markelosebroek.
Zie ook Meldpunt misstanden megastallen.

Primeur: houten vangrail in Heerhugowaard
Heerhugowaard plaatst binnenkort, op weg naar klimaatneutraliteit in 2030, naar eigen zeggen de eerste houten vangrail in Nederland. Duurzamer in productie en in onderhoud en aan het eind van de levensduur volledig te recyclen. Klinkt ideaal. Dus wellicht / hopelijk een trend?

Noordoostpolder wellicht Werelderfgoed
Maar de meningen zijn verdeeld. Het is uniek dat deze polder precies zo is gebouwd zoals hij is ontworpen en ook nog (grotendeels) in de staat van destijds verkeert, aldus de voorstanders.

Duurzame watertoren Bussum
De Watertoren van Bussum is onlangs verkozen tot Duurzaamste Bedrijfsgebouw 2011. Zie Bussum bij Bezienswaardigheden.

Last but not least: houdt u van smeulendeautobandenlucht? Dan naar Willinks Weust te Winterswijk!
Als u van paddenstoelen houdt en/of van de lucht van smeulende autobanden, moet u eens naar het bos Willinks Weust bij Ratum gem. Winterswijk. Daar komt namelijk als enige plek in Nederland de paddenstoel Entoloma nausiosme voor, een Satijnzwam zonder Nederlandse naam. Deze paddenstoel geurt naar smeulende autobanden...

Wij wensen u veel lees- en kijkplezier op Plaatsengids.nl! En natuurlijk hopen wij dat u er door geïnspireerd raakt om de genoemde plaatsjes ook eens 'in het echt' te gaan bekijken. Opmerkingen en aanvullingen zijn welkom. U kunt ze sturen aan de redactie of u kunt uw opmerking posten onderaan deze Nieuwsbrief.

Namens de redactie,
Frank van den Hoven
hoofdredacteur Plaatsengids.nl