Nieuwsbrief plaatsengids.nl juni 2010

Plaatsengids.nl Nieuwsbrief juni 2010: revolutie in de Horstermeerpolder, A4 met Vaart en nog veel meer...

Naamkunde en topografie: oneenduidige spellingen, plaats of geen plaats, buurtschap of dorp…
Onder topografische naamkunde (toponymie) wordt doorgaans verstaan de wetenschap die onderzoek doet naar en publiceert over de verklaring van onze plaatsen en andere topografische namen, op grond van de oudste, vaak middeleeuwse, schrijfwijzen. Dat levert boeiende publicaties op – want de verklaringen liggen lang niet altijd voor de hand, vaak zijn er verrassende ‘ontknopingen’ – van onder andere de heren Van Berkel en Samplonius, Beijers, Buiks, Gildemacher, Leenders, Otten en Reinsma. U vindt enkele van deze publicaties in onze Bronnenlijst, onder de letters F, L en N.
De redactie van Plaatsengids.nl verdiept zich, in aanvulling op de ‘klassieke’ naamkunde, vooral in de recente topografische, geografische en naamkundige aspecten van onze plaatsen (deze disciplines hebben veel raakvlakken. Immers om iets over de naam van een plaats te kunnen zeggen, zul je bijvoorbeeld eerst moeten vaststellen of het wel een plaats is en spelen aspecten zoals ligging een rol). Zaken zoals: welke plaatsen zijn er tegenwoordig eigenlijk nog? (een van onze doelen is om gaandeweg de ultieme plaatsnamenlijst samen te stellen, want die is er tot heden nog niet) Wat zijn onze buurtschappen en dorpen? Wanneer kun je nog van een ‘plaats’ spreken als het geleidelijk opgaat in een stad, dorp of bedrijventerrein? Hoe (on)eenduidig worden ze gespeld? Welke plaatsen hebben al dan niet terecht wel of niet een blauw kombord of wit plaatsnaambord, of worden al dan niet terecht wel of niet vermeld in het postcodeboek? Dit ter introductie van de hierna volgende voorbeelden, die wij recent bij de horens hebben gevat.
Ooij of Ooy? / Wercheren of Werchen? / bordloos Persingen
In de oostelijk van Nijmegen gelegen gemeente Ubbergen treffen wij 3 voorbeelden aan van onlogica op het gebied van spelling en plaatsnaamborden:
- Ten eerste het dorp Ooij. Die schrijfwijze is formeel vastgesteld door de gemeente o.a. ten behoeve van het postcodeboek en de gemeentelijke basisadministraties. Maar… op de (evenzeer officiële en in opdracht van de gemeente vervaardigde) plaatsnaamborden staat Ooy (zie de foto op de homepage)…
- Ten tweede: de buurtschap Wercheren. Deze blijkt te liggen aan de Werchensestraat (zie foto op de homepage). Logischer zou zijn Wercherensestraat, immers de buurtschap heet Wercheren en niet Werchen. Overigens kunt u de herbouw van de Thornsche Molen, die dus niet in Thorn stond maar in Wercheren, steunen met de aankoop van een velletje persoonlijke postzegels. Nadere informatie vindt u op de genoemde homepage.
- Ten derde: Persingen. U mogelijk bekend omdat dit dorpje zich profileert als kleinste dorp van Nederland. Het is daarom en vanwege het charmante kerkje en de idyllische ligging in de Ooijpolder, een bekend toeristisch oord. Ook is Persingen een formele ‘woonplaats’ met een eigen postcode en plaatsnaam (waar ook het hiervoor genoemde Wercheren onder valt). Echter… Persingen heeft geen plaatsnaambord, zodat je maar moet gokken wanneer je er bent aanbeland. Da’s niet handig voor een dorpje dat je toeristisch ‘op de kaart’ wilt zetten…
Wij hebben een brief aan de gemeente Ubbergen gestuurd met het verzoek te overwegen of men het ook niet logisch vindt om 1) het plaatsnaambord van Ooij in overeenstemming te brengen met de officiële spelling, 2) een plaatsnaambord te plaatsen bij het dorpje Persingen en 3) de spelling van de ‘dorpsstraat’ in Wercheren in overeenstemming te brengen met de plaatsnaam, mits er geen verklaring is die de huidige spelling rechtvaardigt.
Fochteloërveen of Fochtelooërveen of…
Niet alleen plaatsnamen, ook waterlopen, bossen en natuurgebieden worden soms op verschillende manieren geschreven. Dat komt omdat er in ons land, in tegenstelling tot de meeste andere landen, geen autoriteit is die de schrijfwijze van topografische namen vaststelt. Een ‘mooi’ geval is het Fochteloërveen bij het Friese dorp Fochteloo. Judith Bouma heeft op haar homepage over het Fochteloërveen, met honderden mooie foto’s van het gebied, een pagina ingeruimd met foto’s van alle schrijfwijzen die zij van dit gebied is tegengekomen. Met 1 of 2 o’s, met of zonder trema… Zie onze pagina over het Fochteloërveen onder het kopje Naam. Ook de rest van de pagina over dit bijzondere natuurgebied is de moeite waard om te lezen. En natuurlijk is het ook aan te bevelen om een en ander eens in het echt te gaan bekijken. Het gebied is liefst 3.000 hectare groot dus daar bent u wel even zoet mee!
Gelderswoude
Wikipedia stelt dat de buurtschap Gelderswoude, bij Zoeterwoude (ZH) per 1 juni 2009 tot dorp zou zijn gepromoveerd. Daar worden echter wat appels en peren door elkaar gehaald. Hoe de vork wél in de steel zit, kunt u lezen op onze homepage van Gelderswoude.

Plaatsnaamborden
De Hilversumse Meent, een wijk in de gemeente Hilversum, is een bijzonder topografisch geval. De details daarvan kunt u lezen op onze site. Naast de ligging is het ook qua plaatsnaambord bijzonder: het heeft een eigen blauw plaatsnaambord (kombord), terwijl het geen plaats is maar een wijk. Eigenlijk zou de Hilversumse Meent daarom een wit bord moeten hebben, want wijk, ressorterend onder de plaats (blauw bord) Hilversum. Waarschijnlijk hierdoor op het verkeerde been gezet, heeft de Topografische Dienst (tegenwoordig onderdeel van het Kadaster) het ten onrechte als ‘plaats’ vermeld in de provincie-atlas Noord-Holland.
Onlogisch was ook dat er ook aan de weg Rading W van Hilversum een blauw bord ‘Rading gem. Hilversum’ heeft gestaan. Nadere informatie daarover vindt u op de pagina Hilversum onder het kopje Naam.

‘Nieuwe’ en bijzondere buurtschappen
Ganzepan
Onlangs is ons weer een buurtschap gemeld die nergens in atlassen of plaatsenlijsten als zodanig wordt genoemd, en die ons ook nog niet bekend was. Het betreft de buurtschap Ganzepan, gelegen aan de Ganzepanweg, vallend onder het dorp Hoonhorst, gemeente Dalfsen (OV).
Buurtschappen in de gemeente Winsum
Recent is weer iemand toegetreden tot het gilde der tekst- en beeldredacteuren van Plaatsengids.nl. Het betreft Frits Huisman, die zich ten doel heeft gesteld alle dorpen en buurtschappen van de gemeente Winsum (e.o.) te fotograferen t.b.v. de site. De gemeente Winsum heeft ca. 40 buurtschappen, althans als je op de plaatsnaamborden ter plekke afgaat, die deels zijn geplaatst op initiatief van de lokale historische vereniging. Wij schatten dat ca. de helft van deze buurtschappen nergens als zodanig wordt genoemd in atlassen en plaatsenlijsten (vaak wel als ‘gebouw’, omdat er doorgaans wel een boerderij is die de naam van de buurtschap draagt, dan wel buurtschappen naar een aldaar gelegen boerderij of boerderijengroep zijn genoemd). Dus ook daar zijn de laatste tijd diverse voor ons ‘nieuwe’ buurtschappen opgedoken. Vaak hebben deze buurtschapjes met doorgaans maar een handvol panden toch een rijke geschiedenis en/of bijzondere bezienswaardigheden. Sowieso krijgen ze allemaal een homepage op Plaatsengids.nl, omdat men het ter plekke kennelijk een plaats vindt (want plaatsnaambord). En dat ‘lokale gevoelen’ is voor ons leidend (en niet wat atlassen e.d. daarvan vinden).
Dit projectje vordert gestaag. Zie bijvoorbeeld bij Harssens, De Schifpot, Allersma, Oostum (waar u evt. een petitie kunt tekenen omdat er veel te hard door dat idyllische dorpje wordt gescheurd) en Schaphalsterzijl. Van de meeste van deze plaatsjes heeft u vast nog nooit gehoord. Toch hebben ze allemaal een boeiende geschiedenis en bijzondere bezienswaardigheden. En dat is nu net wat wij met Plaatsengids.nl voor u willen ‘ontsluiten’. Opdat u bijvoorbeeld inspiratie kunt opdoen als u een keer ‘uit in eigen land’ wilt en een keer iets anders wilt zien dan de grote bekende plaatsen en attracties.

‘A4 met Vaart’ (Delft-Rotterdam)
Na 50 jaar discussie wordt eindelijk de A4 doorgetrokken tussen Delft en Rotterdam. De regering wil een open tunnelbak, anderen zien hem liever ondergronds met een waterloop erboven. Dat is landschappelijk een stuk fraaier en het schijnt niet of nauwelijks meer te kosten. Zie de site A4 met Vaart, waar u een film over het gebied en het project kunt bekijken (met Mieke van der Weij en Maarten ’t Hart die daar als jongen is opgegroeid), en desgewenst de petitie kunt tekenen als u ook voorstander bent van de alternatieve oplossing.

Revolutie in ‘Republiek Horstermeerpolder’
In de buurtschap Horstermeer, vallend onder het dorp Nederhorst den Berg (NH), is al een tijdje een opstand aan de gang, omdat er ‘nieuwe natuur’ wordt aangelegd, waar de bewoners zich niet in kunnen vinden. Een complexe materie, waarover u alles kunt lezen op onze homepage over de Horstermeer. Zie ook de links op die pagina voor de laatste ontwikkelingen. Inmiddels heeft een onzer beeldredacteuren, Martin Stevens, er een fraaie fotoreportage van gemaakt, zowel van het landschap als van de opstand, die u kunt bekijken bij de link onder het kopje Foto’s.

3x Goed nieuws
Ganzedijk wordt niet gesloopt maar opgeknapt
Herinnert u zich nog het dorpje Ganzedijk in Noord-Groningen, dat in 2008 op de nominatie stond om te worden gesloopt? Wekenlang was het voorpaginanieuws. De inwoners lieten het er niet bij zitten, verenigden zich en er werden plannen gemaakt om een en ander op te knappen in plaats van af te breken. Ganzedijk wordt nu volop gerenoveerd en bloeit weer helemaal op. Zie de homepage over Ganzedijk, de laatste link bij Recente ontwikkelingen. Zie ook de video rechtsboven op die pagina.

Documentatieprojecten Deurne. Goed voorbeeld doet goed volgen?
Deurne heeft twee prachtige projecten om de historische gegevens van (de kernen in) die gemeente met vereende krachten te ontsluiten. Waaronder een op Wikipedia gebaseerd project. Hopelijk inspirerend voor andere plaatsen om een soortgelijk project op te starten. Zie de homepage van Deurne, onder het kopje Geschiedenis.

Zuid-Holland wordt mooier!
De Provincie Zuid-Holland heeft onlangs een provinciaal adviseur aangesteld voor de ruimtelijke ontwikkelingen in die provincie: prof. ir. Eric Luiten. Dhr. Luiten heeft een werkprogramma voor de komende jaren opgesteld om de ruimtelijke kwaliteit en plannen op dit gebied voor de komende jaren op een aantal punten te verbeteren. Voor nadere informatie zie zijn site Provinciaal Adviseur Zuid-Holland.

Natuurgidsencursus Zeeuws-Vlaanderen
Woont u in Zeeuws-Vlaanderen en lijkt natuurgids van het IVN u wel iets, of fietsroutes ontwikkelen, of landschapsbeheer? In september a.s. start weer een cursus Natuurgids. Voor meer info zie de site van IVN Zeeuwse Delta.

Misdaadmeter: hoe crimineel is uw plaats, wijk of buurt?
Zojuist is de AD Misdaadmeter verschenen. Met deze statistieken kunt u zien hoe het gesteld is met de misdaad in uw stad, dorp, wijk of buurt, ook in relatie tot andere plaatsen in het land. Zie het AD en de site Binnenlands Bestuur.

Innovatie: adverteren op een grasveld
De Partij voor de Dieren heeft vrijwel zeker de grootste advertentie ter wereld gemaakt. Zij hebben in april gras ingezaaid op een grasveld van 35.000m2 nabij Schiphol. Daardoor is nu voor vliegreizigers te lezen “Kies nu Partij voor de Dieren”. Zie verder de Leeuwarder Courant.

‘Zinvolle herbestemming’ niet alleen voor gebouwen, ook voor heide!
In natuurgebied Planken Wambuis (gem. Ede) heeft Natuurmonumenten heide geplagd. Die heide is hergebruikt om een golfbaan in de omgeving landschappelijk mooi ingepast mee te ‘stofferen’. Een mooi voorbeeld van ‘zinvolle herbestemming’, een kreet die meestal wordt gebruikt voor gebouwen (zoals in de volgende alinea). Zie verder de site van Natuurmonumenten.

Duurzaamste bedrijfsgebouw van Nederland?
De Watertoren van Bussum uit 1897 krijgt in 2010 een 'zinvolle herbestemming' als kantoor. De ontwerpers pretenderen hiermee het duurzaamste kantoor van Nederland te hebben ontworpen. De redactie van het radio- en tv-programma Vara's Vroege Vogels, die in de nabijheid is gevestigd, wilde weleens weten of deze claim terecht is en heeft daarom een wedstrijd ‘duurzaamste bedrijfspand 2010’ uitgeschreven. Eind 2010 wordt de uitslag bekendgemaakt. Voor de wedstrijd zie de site van Vara’s Vroege Vogels.
Voor nadere informatie over recente ontwikkelingen rond de watertoren zie onze pagina over de watertoren.

Verstening platteland
Ondanks het beleid van de laatste jaren om varkens- en kippenfokkerijen te concentreren, is het platteland helaas geleidelijk toch verder ‘versteend’.
Zie verder de site van Binnenlands Bestuur.

Bestuurlijke herindeling
De inrichting van het bestuur in ons land blijft de gemoederen bezighouden. Mede in het licht van de aankomende bezuinigingsoperaties woeden discussies over ja of nee afschaffen of drastisch reorganiseren van provincies en/of waterschappen, schaalvergroting van gemeenten en dergelijke. Een actuele stand van zaken vindt u op Gemeente.nu.

Hoogste gebouw van Nederland: energiezuinig
In mei 2010 is het – naar eigen zeggen - hoogste gebouw van Nederland officieel geopend. Het betreft de Maastoren in Rotterdam. Door een vernuftig koelsysteem is het pand zeer energiezuinig. Zie verder de pagina Maastoren.

‘Duikgekte’ naar sepia’s in de Oosterschelde
Houdt u van duiken? Jaarlijks in juni komen er sepia’s naar de Oosterschelde om te paren (en te sterven). Dat trekt altijd veel duikers uit binnen- en buitenland. Zie verder de pagina Oosterschelde.

Tips voor een dagje uit
Bijna 100 tuinen in Rotterdam zijn op 12 en 13 juni opengesteld voor het publiek. Voor slechts €6 krijgt u toegang tot alle tuinen.
Verder zijn er in hetzelfde weekend Open Dagen bij biologische landbouwers in het hele land, Open Tentdagen van de NTKC en is er een Atelierroute in Asperen (GL). Voor nadere details zie onze Agenda.

Nieuws over het project Plaatsengids.nl
Nieuwe linkedin groep
Om meer bekendheid te geven aan het project Plaatsengids.nl hebben wij onlangs een Linkedin-groep Plaatsengids geopend. Dat willen we o.a. gebruiken om discussies te voeren m.b.t. thema’s die landelijk spelen. Zo hebben we er bijvoorbeeld een topic geopend over gemeentelijke herindelingen. Vindt u iets van gemeentelijke herindelingen in het algemeen, of een specifieke herindeling (in het verleden, of nog in wording) in het bijzonder, dan kunt u uw visie daar poneren en vernemen wat anderen ervan vinden. Adres Linkedin-groep Plaatsengids.

Twitter account
Ook Twitter is een goede manier om het project Plaatsengids.nl meer bekendheid te geven. Wij zullen daar regelmatig wetenswaardige nieuwtjes plaatsen die inhoudelijk binnen de sfeer van de site passen. Als u daarin geïnteresseerd bent, kunt u ons ‘volgen’. Ons twitteraccount.

Stichting Plaatsengids?
Wij streven ernaar om het project per medio 2011 een stichting te doen worden. Voor de continuïteit van dit omvangrijke project is het beter om een rechtspersoon te worden, en aangezien het vervaardigen van nuttige inhoud voorop staat en het verdienen van geld om e.e.a. te bekostigen slechts een bijbehorend ‘noodzakelijk kwaad’ is, ligt het meer voor de hand om een stichting te worden dan een BV. Het non-profit karakter komt daarmee nog explicieter tot uitdrukking. Tevens zal het wellicht de mogelijkheden voor fondsenwerving vergroten (bijv. voor onze ambitieuze doch realistische toekomstplannen op het gebied van zelf je (e)-boek kunnen maken uit de database, en mobiele toepassingen). Natuurlijk heeft het nogal wat consequenties, zowel fiscaal, juridisch als personeel. Daarom benutten wij het komende halfjaar om een en ander eens goed uit te zoeken en op een rijtje te zetten.
Ook over de naam van de beoogde stichting gaan wij nog eens goed nadenken. Stichting Plaatsengids.nl ligt voor de hand, maar wellicht wordt het Stichting voor Topografie en Heemkunde, omdat dat onze kernthema’s zijn en er nog geen landelijke instanties zijn die zich hier coördinerend mee bezighouden. Of Stichting Nederlands Topografisch en Heemkundig Genootschap, om te benadrukken dat een van de doelen is dat wij er ook een ‘community’ van gelijkgestemden mee willen opbouwen. De tijd zal het leren.

Redacteur cultuurhistorie gevraagd
Plaatsengids.nl beoogt met een community van vrijwilligers die veel van hun plaats of thema weten, à la Wikipedia, de ultieme Nederlandse plaatsensite op te bouwen, waar men snel kan vinden wat men ook maar over een bepaalde plaats wil weten op het gebied van topografie, cultuurhistorie en cultuurtoerisme. Als ideaal streven wij naar een medewerker per gemeente en per thema. Dat zijn er dus al snel 400... Om dat in goede banen te leiden en het redactioneel eenduidig te houden, heb je daar toch een compacte professionele kernredactie voor nodig die de lijnen uitzet m.b.t. welke soort content op de site 'thuis hoort', welke personen en instanties daarvoor benaderd moeten worden, en die e.e.a. coördineert en redigeert, zodat de site ‘één gezicht’ houdt en geen inhoudelijk en visueel ratjetoe van stijlen wordt. Daartoe zoeken wij nog een redacteur cultuurhistorie die zich, zodra de site kostendekkend is, hier voor ca. 0,5 FTE mee bezig gaat houden. Tot die tijd kan hij/zij zich hier op vrijwillige basis geleidelijk op inwerken. Interesse? Mail hoofdredacteur Frank van den Hoven.